Farxadda Ciidda aan Wadaagno

Ciid Wanaagsan

Inqaasta Yusuf-Garaad

Soomaaliyeey ciid wanaagsan. Waa maalin farxadeed. Waxay maalin farxadeed u tahay carruurta iyo qof kasta oo soomay. Waa maalin cibaado. Waana maalin saddaqo.

Farxaddaas si ay u muujiyaan, dadka awoodaa waxay isku marti qaadaan qado, casho ama qaxwo. Qaarkood waxay isku casuumaan qaad. Qaarkoodna miyuusik ama cayaaro dhaqan ayay tuntaan. Qaarkood waxay u baxaan dalxiis.

Carruurta waalidkood awoodo waxay ku labbistaan dharka ciidda. Waa dhar cusub oo loo soo iibiyay si ay ugu ciidaan maalintaan farxadda leh. Waxaa kale oo loo iibiyaa haddiyad sida mobile cusub, cayaar ama filim video ah, buufin, firimbi, kubbad iyo waxyaabo kale. Ehelka soo booqda iyo deriska ayaa laga yaabaa in ay ugu daraan lacag caddaan ah oo haddiyad ah. Waxaa loo kaxeeyaa qaraabo salaam, makhaayad, xeebta, filim dibadda lagu soo daawado ama wareeg.

Marka laga reebo farxadda ciidda looma sinna damaashaadka kale.  Waxaan ummadda inteeda kale la wadaagin dadka saboolka ah iyo carruurtooda.

Waxaa laga yaabaa carruurta kuwooda aad u sii da’ yar ineysanba garan karin sababta uu waalidkood sideedaba dhar ugu iibin waayay ama mid cusub hadda ugu soo iibin waayay. Sidoo kale ma fahmi karaan sababta uu waalidkood ugu keeni waayay haddiyadaha carruuraha kale loo keenay kuwo la mid ah.

Dadka saboolka ahi waxay joogaan xaafadaha magaalo kasta oo geeska Afrika ah. Haddaad geeska Afrika joogto, uma baahnid in aad meel dheer ka raadiso qof sabool ah. Bal daqiiqado yar jooji akhriska qormadaan ee hareeraha fiiri bal in ishaadu qaban karto qof sabool ah.

Waan gartay. Haddii ay ishaadu qabatay qof sabool ah, is weydii – ma ka farxin kartaa qofkaas?

Hadday ishaadu qaban weyday, mar kale akhriska jooji oo ka feker deriskaaga. Ma ku jiraa qoys sabool ah?

Ma xasuusatay? Is weydii – maxaad qoyskaas u qaban kartaa ciiddan? Maxaad uga farxin kartaa?

Dadka saboolka ah ee gargaarka u baahan waxaa ka mid ah kuwa ku jira xeryaha Barakacayaasha iyo kuwa Qaxootiga.

Waxaan iyaguna farxadda si buuxda bulshada ula wadaagin dadka yaalla Isbitaallada iyo kuwa kale ee iyaguna xanuunsan laakiin aan isbitaal gaarin ama aan awoodin.

Dadkaasi waxay u baahan yihiin daawo, qaarkood waxaa kale oo ay u baahan yihiin raashin, gogol iyo hu’.

Dadka xabsiyada ku jira, haddayba magaaladaadu ay xabsi leedahay, iyagana farxaddoodu ma buuxdo. Baahi aanay iyagu dabooli karin ayaa u dheer tahay.

Waxaa jira iyaguna dadka waayeelka ah ee ku nool qurbaha oo ay cidladu haysato, lagana yaabo in ay keligood nool yihiin.

Dadkaas oo dhan waa dad u baahan in la xasuusto, la booqdo, loo gargaaro, lagana farxiyo  ugu yaraan maalinta ciidda.  Maalmaha kale qofkii ku daraana waa rag-ka-rooni.