Prof. Caruush, Hormuudkii Jiyoolojiya. Allah ha u Naxariisto

Allah ha u naxariisto Prof. Maxamuud Cabdi Caruush. Wuxuu muddo dheer Hormuud ka ahaa Kulliyadda Jiyoolojiya ee Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed.

Xanuun in muddo ah hayay ayuu u geeriyooday isaga oo jooga Canada.

Marka aan Jaamacadda galay, Prof. Caruush wuxuu ahaa Hormuud. Markaa si buuxda uma qiimeyn karo, laakiin inta aan aqaannay ayaan sadarradan ku soo koobayaa.

Prof. Caruush wuxuu wax ku bartay dalalka Talyaaniga iyo Mareykanka. Wuxuu hadda iyo sannado hore oo badanba ka shaqeynayay Waxbarashada Soomaaliya. 

Wuxuu ahaa nin saaxiibbo badan ku leh dalka gudihiisa iyo dibaddiisaba.

Wuxuu ahaa dal yaqaan aad ugu safray gobollada Soomaaliya maaddaama ay shaqadiisu ahayd biyaha iyo macaadinta.

Waxaa kale oo uu ahaa nin wax ku bartay ama degey kana shaqeeyay dalal dibadda ah sida Kenya, Italy, Germany, Canada iyo Mareykanka.

Inkasta oo markii iigu horreysay ay howli na dhex martay aniga oo Radio Muqdisho ka socda sannadkii 1983, haddana Maxamuud waxaan is barannay oo wada shaqeyn kooban ay na dhex martay markii aan Guddoomiye u noqday ardayda Kulliyadaha Gahayr oo ay Jiyoolojiya ka mid ahayd.

Ka sokow in aan isugu nimaad matalaadda xuquuqda Ardayda iyo munaasabadaha Jaamacadda, waxaan ka amaahan jirnay gaadiid aan mararka qaar ku tagno Marka, Jannaale iyo meelo kaleba. Waayo Kulliyadda Jiyoolojiya waxay lahayd baabuur u badan jeeb [jiib] oo ay ardayda iyo Macallimiinta Jiyoolojiyada adeegsadaan marka ay safar cilmi baaris ah ugu baxayaan Buuraha.

Prof. Caruush, waa Koofilaha labaad

Intii aan Jaamacadda ardayga ka ahaa, Prof. Caruush wuxuu ka mid ahaa mas’uuliyiintii ardayda qaar u kaxeeyay Taliska Qeybta 21-aad ee Xoogga. Waa barnaamijkii loo bixiyay Mataaneynta Qalinka iyo Qoriga.

Isaga oo ka yimid Jarmalka, oo la shaqeynaya Hey’ad Jarmal ah ayuu Prof. Caruush ka mid ahaa kooxdii qabanqaabisay shir aqoonyahanno Soomaaliyeed loogu qabtay Iskuulka SOAS ee Jaamacadda London sannadkii 1993. Waxay ahayd markii aan dib isu helnay qaxii ka dib.

Xilligaas ilaa iyo hadda, howlo hadba nooc ah oo u badan xagga samafalka iyo cilmi baarista Soomaaliya ayuu ku lug lahaa.

Sidii uu dalka dib ugu soo laabtay wuxuu sannadahaan dambe ka shaqeynayay mashruuc Waxbarasho. Magaalooyinka uu ka shaqeyn jiray waxaa ka mid ah Hargeysa, Marka, Muqdisho iyo Nairobi.

Dhaqan iyo Dabeecad

Prof. Caruush wuxuu ka soo jeedaa qoys reer Marka ah oo wax bartay shaqo wanaagsan oo u badan waxbarashada iyo samafalka ka qabtay dalka welina ka wada. Walaashiis Xaliimo waxay ahayd Macallimad ka dibna waxay noqotay Maamulaha Dugsiga Xaawo-Taako,  waxayna ahayd Maamulayaashii haweenka u horseeday in ay Iskuul madax ka noqdaan.

Xilligii burburkana waxay iyada iyo walaasheed, Istarliin Caruush, ay xilli adag dalka ka fuliyeen howl samafal ah oo aan weli istaagin.

Waxay culeyska saareen sugidda xuquuqda iyo daryeelka gabdhaha iyo haweenka iyo hub ka dhigidda malliishiyaadka ayada oo tababbar xirfadeed loogu beddelayo.

Marxuumka walaalkiis Maxamed Cabdi Caruush, isaguna wuxuu ahaa Macallin Jaamacdeed oo wax ka dhiga Kulliyadda Daawada iyo Xanaanada Xoolaha.

Waa qoys soo saaray Wasiirro heer Federaal, heer Dowlad Goboleed, Safiirro, Samafalayaal iyo aqoonyahanno kale oo badan. 

Allah ha u naxariistee wuxuu ahaa reer magaal ciyaal Marka ah oo kaftan badan. 

Prof. Caruush waxaan sagaashamaadkii weydiiyay haddii uu wareysi naga siin karo waxa uu ka og yahay cilmi baaristii batroolka Soomaaliya iyo macaadinta kale ee dalka ku jirta.

Wuxuu ii sheegay in Soomaalidan hadda ku dagaalsan dhul aanay macdan ku ogeyn aanuu diyaar u ahayn in uu ku yiraahdo 'gobol hebel ayaa lagu tuhunsan yahay in shidaal ku jiro'.

Aqoontiisu kuma koobneyn biyaha, dhagxaanta iyo macaadinta keliya.  Wuxuu ahaa taariikh iyo dhaqan yaqaan dalka aad ugu safray una fiirsaday bulshadeenna. 

Wuxuu xiisa gaar ah u hayay ururinta taariikhda Soomaaliya ee xilligii gumeysiga iyo ka dib. Qoraallo badan oo qaarkood uu yahay dokumenti rasmi ah ayuu dhex maray. In badanna wuxuu la sheekeystay odayaashii hore.

Wuxuu jeclaa in uu fahmo kala duwanaashaha fekerka iyo dhaqanka bulshada ee ku saleysan degaanka. Siiba farqiga xoolo dhaqatada iyo kuwa beeraleyda ama kalluumeysatada ah. Taasi waxay la gashay xataa qoyskiisa iyo ilmo adeerradiis oo ka kooban reer Banaadiri ciyaal Marka ah iyo reer Gobollada Dhexe. 

Annaga oo Nairobi joogna, wuxuu maalin igu yiri, 'ina adeerkey reer Marka ah haddii aan weydiisto kun shilin, uma baahni in aan u sheego in ay deyn tahay. Sababta oo ah wuu og yahay in aan deyn ka hadleyno'. 

Wuxuu ku daray, 'ina adeerkey ka yimid Gobollada Dhexe wuxuu aamminsan yahay in aan wax wada leennahay, taas  oo ay ku jirto hantidiisa iyo teyduba marka uu midkeen u baahdo midka kale'.

Waxaa kale oo uu jeclaa in uu fahmo waxa uu qofka Soomaaliyeed is moodo, ee ku saleysan qabiilka. Dhankaas waxaad moodday in isaga oo farsamo cilmi nafsi ah adeegsanaya uu isku dayo in uu fahmo oo fasiro sababta qofku aanuu sheegay laakiin ka yeersiisay oraah ama ka keentay ficil uu sameeyay. 

Halkaas waxaa ka dhalan jirtay dood ku saleysan fahamka waxa aan muuqan ee qof ku sababay in uu u dhaqmo sida muuqata.

Prof. Maxamuud Cabdi Caruush wuxuu ahaa nin saaxiibbo jecel, sheekoole ah, dhegeysta sheekooyinka, macaammil wanaagsan, qunyar socod ah oo aan dadka dulmin.

Aniga wuxuu ii ahaa saaxiib aan jeclahay oo marka aan arrin ka sheekeysanno inta badan iga tusa dhinac iga dahsoonaa ama aanan hore u siin miisaanka ay leedahay.

Xaalad kasta oo adag oo dalku ku jiro ama qof saaxiib ah la soo gudboonaata, Prof. Caruush wuxuu ahaa nin u fekera si horusocod ah oo rajo abuuri karta.

Xagga siyaasadda mar kasta oo ay dhacdo in aan arrin siyaasadeed isla soo qaadno aragti ayuu ka lahaa, mararka qaar adag. Laakiin ma xusuusto isaga oo siyaasad ka hadalkeed ummadda la soo hor istaagay.

Hadda oo uu geeriyooday, waxaan qabaa in aan ku samirno, uguna duceyno in Allah Jannada ugu bishaareeyo.

Annaguna aan murugada isku illowsiinno in aan is xusuusinno waxqabadkiisii iyo farxaddii uu ku noolaa.

Waxaan u tacsiyeynayaa Marwadiisa Xaawa Ibraahim Camalow iyo carruurtooda.

Waxaan si gaar ah ugu tacsiyeynayaa reer Cabdi Caruush, gaar ahaan Faadumo, Khaiijo, Xaliimo, Prof. Maxamed, Wasiir Naasir, Shiino, Bashiir iyo inta aynaan is aqoon iyo dhashooda oo ay ka mid yihiin Wasiir Deeqa iyo Hibo Yaasiin.

Waxaa kale oo aan u tacsiyeynayaa ehelka oo dhan iyo saaxiibbada ku dhowdhow ee tirada badan.